BLOOM TAKSONOMİSİ

  

1948 yılının başlarında Amerikalı eğitim psikoloğu Benjamin Samuel Bloom’un yönetimindeki bir grup akademisyen, yaklaşık 8 yıl süren çalışma sonunda “Eğitim Hedeflerinin Aşamalı Sınıflaması-Bilişsel Alan” adı altında bir kitap yayınlandı. Bu kitap ile ortaya çıkan “Bloom taksonomisi” eğitim programlarının ve ölçme değerlendirme araçlarının geliştirilmesinde bugüne kadar tüm dünyada kabul görmüş ve yaygın olarak kullanılmıştır.

Bloom‘un taksonomisi değişik düşünme süreçlerinin hiyerarşik olarak sıralandığı bir sınıflandırmadır. Taksonominin kullanımındaki amaç; eğitilecek bireylerin neleri bilmek istediklerini, basitten karmaşığa doğru, kendi içerisinde düzenlemektir. Öğrenme sürecinde bir üstteki basamağa geçebilmek için, bir alttaki basamağın veya basamakların tamamlanmış olması gerekmektedir.(1)

 Bloom’ un Taksonomisinde 6 düzey yer alır ve her düzey kişiden farklı bir düşünce tarzı gerektirir. Öğretmenlerin her türlü bilişsel işlemi ele alabilmesi için sorduğu sorularda bu 6 düzeyin tümünün de yer alması gerekir. Hiyerarşik olarak sınıflanmış bu 6 düzey aşağıda verilmiştir:

1.Bilgi 

2. Kavrama    

3.Uygulama    

4.Analiz          

5. Sentez        

6. Değerlendirme

1. Bilgi düzeyi (Belleme – Hatırlama):

Kişinin görünce tanıması, sorunca söylenesi ya da ezberden aynen tekrar etmesi davranışlarını kapsar. Hedef yazılırken, cümlenin sonuna yazma, söyleme, seçip işaretleme, eşleştirme, doldurup yazma gibi fiiller kullanılabilir.

Örnek Hedefler: 

Verilen bir tarihi olgunun geçtiği zamanı tarih şeridinde işaretleyip gösterme

Gösterilen araç-gerecin adını yazma / söyleme

Gösterilen bir aracın nasıl kullanıldığını yazma

Bilimsel yöntemin basamaklarını sırasıyla yazma

Bilimsel yöntemin her basamağında neler yapılacağını yazma 

2.  Kavrama Düzeyi

İkinci düzey soruları, öğrencilerin öğrendikleri materyalleri akıllı bir şekilde organize edip düzenlemelerini sağlayacak kadar öğrenmiş olmalarını gerektirir. Öğrencinin soruyu cevaplayabileceği gerçekleri seçmesi gerekir. Kavrama düzeyindeki bir soruyu cevaplayabilmesi için öğrencinin hatırlamadan daha ileri olan bir düşünme seviyesine geçmesi gerekir. Öğrenci materyali kavrayıp tekrardan ifade etmeli ve onu kendi kelimeleri ile ifade edip karşılaştırmalar yapmak için kullanabilmelidir.(2)

                                          Örnek Hedefler: 

Sözel, sayısal ve simgesel verileri iki boyutlu grafik haline getirip çizme

Çağdaş bilim, sanat ve düşünceyi yaşama geçiren devletlerin neden yükseleceğini açıklama

Öğrenciye verilen edebi bir metnin, konusunu / temasını bir cümle ile açıklama 

3. Uygulama Düzeyi

Bu düzeyde bilgi ve kavrama basamağında kazandığı davranışlara dayanarak öğrenciden kendisi için “YENİ olan bir SORUNU ÇÖZMESİ” istenir.

            Sorun nitelik ve nicelik açısından yeni olmalıdır. Öğrenci bu sorunu çözerken ilgili ilkeleri, genellemeleri, yöntem ve teknikleri işe koşmalıdır. Bu düzeyde öğrenilenleri yeni bir durumda kullanma, genel bir kavramı bir problemin çözümüne uygulama vardır. Hem bilgiyi hem kavramayı gerektirir. Bu basamakta öğrenci fikirleri, bilgileri, prensipleri ve teorileri kullanır, değiştirir yada yeni ve özel durumlara uygular, gösterisini yapar. Öğrencinin sorun çözme yeteneğini geliştirmeyi amaç edinir.

                                                     Örnek Hedefler:

Dört işlem gerektiren problemde verilenleri yazma

Dört işlem gerektiren problemde istenilenleri yazma

4. Analiz Düzeyi

Analiz soruları öğrencilerin kritik ve derinlemesine düşünmelerini gerektiren yüksek dereceli sorulardır. Analiz soruları öğrencilerin 3 çeşit bilişsel işleme girmesine neden olur: Öğrenciler hareketi sağlayan nedeni, nedenleri, ve /veya özel bazı şeylerin oluşum nedenlerini ifade ederler. Öğrenciler uygun bilgileri değerlendirip ve analiz ederek bu bilgilere bağlı olan sonuca ve genellemeye varırlar. Öğrenciler bir sonucu veya genellemeyi analiz ederek onu destekleyen veya ret eden kanıtları bulurlar. Birçok farklı cevabın mümkün olması ve cevaplanabilmeleri için fazla süre gerektirmeleri analiz sorularının yüksek dereceli sorular olduklarının bir göstergesidir. Analiz soruları öğrencilerin kritik düşünmelerini geliştirdikleri için çok önemlidirler.(2)

                                                            Örnek Hedefler:

Verilen bir cümlenin öğelerini (özne, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci...vb) bulup gösterme

Bir kelimenin eklerini ayırma

Verilen bir metinde, yazarın savunduğu görüşleri belirleyip gerekçesi ile yazma

5. Sentez Düzeyi

Sentez: öğeleri bir ilişki ve kurallara göre birleştirip bir bütün oluşturma işidir. Fakat her bütün oluşturma işi sentez olamaz. Sentezde “YENİLİK, ÖZGÜNLÜK, BULUŞ, İCAT, YARATICILIK” gibi özellikler söz konusudur. Yani sentez; belirli fikir yada öğeleri bir takım ilşki ve kurallara göre bir araya getirip bir bütüne, bir genellemeye, bir kurama ulaşma şeklinde davranışları kapsar.

  Taklidini, benzerini ve örnekten yararlanılarak özdeşini yapma, yapılanın aynısını oluşturma sentez değildir. SENTEZ düzeyinde öğrenci birleştirir, tartışır, itiraz eder, fikir ileri sürer yeniden düzenler. NEWTON’un yerçekimi kanunu, PASTÖR’ün kuduz aşısını bulması, YENİ bir anlatım tekniği geliştirme gibi etkinliklerde SENTEZ söz konusudur.

6. Değerlendirme Düzeyi

Bir değeri ya da bilgiyi uygun kriterler kullanarak sorgulama yeteneği, belirli bir görüş ya da öneriyi eleştirmek ya da savunmak gibi davranışları içerir.

Eleştirme

Kanıtlama

Tartışma

Sebepleri Destekleme

Sonuçlandırma

Takdir Etme

Oranlama

Değerlendirme

Seçme

Tahmin Etme

Yargılama

Savunma

Değer Biçme(4)

Örnek Hedefler: 

Verilen bir edebi metinde, bir bütün olarak verilmek istenen temayı sunup sunmadığını gerekçe göstererek yazma

Yenilenen Bloom Taksonomisinde Neler Oldu?

1- Taksonominin kullanımındaki temel odak değişmiştir. Orijinal taksonomi daha çok değerlendirmeye yardımcı olurken, yenilenmiş taksonomi planlama, öğretim ve değerlendirmeye ve programın öğeleri arasındaki tutarlılıklara da odaklanmaktadır. 

2- Yenilenmiş taksonomi okul düzeylerinde çalışan öğretmenler için hazırlanmıştır. Orijinal taksonomi, daha çok yükseköğretim örnekleri verirken, yenilenmiş taksonomi, ilk ve ortaöğretime de örnekler vermektedir. 

3- Orijinal taksonomi daha çok çoktan seçmeli testlere odaklanmıştır. Yenilenmiş taksonomi ise, değişik basamakları anlamlı hale getirmek için örnek ölçme işlemleri içermektedir. 

4- Orijinal taksonomi altı ana basamağa vurgu yaparken, yenilenmiş taksonomi daha çok alt basamaklara odaklanmıştır. Ana basamaklar sadece tanımlayıcı haline getirilmiştir.  (5)

BLOOM DİJİTAL TAKSONOMİSİ

Bloom’un taksonomisi üzerine çalışmalar yapan Andrew Churches ise bu aşamaları günümüze uyarlayarak taksonomiye uygun eğitsel uygulamaları bir araya getirmiştir. Bunlara, Bloom’un Dijital Taksonomisi adını vermektedir.(6)

KAYNAKÇA 

1) http://blog.enocta.com/ogrenmede-yeni-boyut-yeni-bloom-taksonomisi/

2) http://ckeris.blogcu.com/bloom-taksonomisi-siniflamasi/3352808

3) http://www.webdersanesi.com/dersler/egitimde-program-gelistirme/hedeflerin-asamali-siniflandirilmasi---bloom-taksonomisi/282

4) https://hakankaratas.wordpress.com/2011/01/11/bloom-taksonomisi/

5) http://www.pegem.net/akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=127506

6) http://betulsen6.blogspot.com.tr/2016/04/bloom-taksonomisi.html

KAVRAM TÜRLERİ

Kavram, nesnelerin ya da olayların ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altında toplayan genel tasarımdır.[1] Kavramlar, soyuttur ve gerçek dünyada yoktur. Benzer olan fikirleri, insanları, olayları vs gruplandırmak için kullanılan bir sınıflamadır. Kavram yanılgıları ise daha çok kişisel deneyimler sonucu oluşmuş, bilimsel gerçeklere ve düşüncelere aykırı, anlamlı öğrenmeyi engelleyici bilgilerdir.(4)

Kavram türleri referans alındıkları noktalara göre çeşitlilik göstermektedir.

Soyut ve Somut Kavramlar

Somut Kavram 

Tek bir nesneye işaret eden  başka bir şeye bağlı olmadan kendi başına var olan bir şeyin kavramıdır. Kitap kavramı somut bir kavramdır. Bu somut kavram tek bir nesneyi işaret ederken, başka bir şeye ihtiyaç duymadan kendi başına var olan bir kavramdır.

Soyut Kavram

Tek tek nesneleri değil, bu nesnelerin ilişkisinden ortaya çıkan genel niteliği işaret eder. Örneğin “ak”, tek tek nesnelerin belirtilmesinde kullanılması sebebiyle somut bir kavram olmasına rağmen, “aklık” nesnelerin bir niteliğinin zihinsel platformda  bir soyutlama ile belirtmesi bakımından soyuttur. Yine “insan” kavramı somutken, “insanlık” kavramı soyuttur.

(1)

Nesnel ve İlişkisel Kavramlar

Nesnel kavramlar insanların kendi çevrelerinde bulabilecekleri fiziksel varlıkları ya da nesneleri sınıflamak için kullanılan kavramlardır.

İlişkisel kavramlar ise, nesnel kavramlar arasında ki ilişkileri belirtmek üzere kullanılan ve çoğunlukla sözel bilgilerden oluşan önermelerdir.

Örneğin "su" bir nesnel kavramdır. Donma ise ilişkisel bir kavramdır.

Üst, Alt ve Bağlantılı Kavramlar

Bazı kavramlar birbiriyle bağlantılı olabilir. hatta bir kavram birden çok kavramla bağlantılı olabilir. Bir kavramın alt basamağında olan kavram ya da kavramlara "alt kavram " denilirken alt kavramları bulunan kavrama da "üst kavram" denilir. 

Örneğin gezegenleri düşündüğümüzde "gezegen" başlığı "üst kavram" olur. Venüs "alt kavram" olur. Uydusu olan uydusu olamayan gezegenler dediğimizde de "bağlantılı kavram" olur. 

Kendiliğinden ve Kendiliğinden Olmayan Kavramlar

Kendiliğinden Olan Kavramlar:Düşünme özelliklerinin doğrudan yansıtıldığı kavramdır. 

Kendiliğinden Olmayan Kavramlar: Düşünme aşamasında başkasının düşüncesine göre hareket etmek.(2)

 Örneğin küçük bir çocuğun gördüğü ve duyduğu nesneleri kendiliğinden etiketlemesi kendisine göre bir isim vermesi; Yolda gördüğü kornaya basan bir araca "düt düt" demesi kendiliğinden olan kavramlara örnektir. 

Kendiliğinden olmayan kavram ise çocuğa ilerleyen dönemlerde ebeveynleri tarafından "araba" olarak öğretilmesi.

Günlük ve Bilimsel Kavramlar

 Günlük Kavramlar : Çocukların okul dışındaki yetişkinlerle etkileşimi sonucu ortaya çıkan ve günlük yaşam bağlamında gelişen kavramlardır. 

  Bilimsel Kavramlar : Belirli bir bilim dalıyla okulda öğretilir, uygun biçimde tamamlanır, sistematik yönden aşamalı yapıdadır, mantıksal düzen içinde sunulur. (3)

KAYNAKÇA 

1- https://fdegirmencioglu.wordpress.com/tag/somut-ve-soyut-kavramlar/ 

2- http://ozerheybeli.blogspot.com.tr/2016/04/kavram-turleri.html

3- http://betulsen6.blogspot.com.tr/2016/04/kavram-turleri.html

4-https://tr.wikipedia.org/wiki/Kavram 

KAVRAM TÜRLERİ

KAVRAM TÜRLERİ

Kavram, nesnelerin ya da olayların ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altında toplayan genel tasarımdır.[1] Kavramlar, soyuttur ve gerçek dünyada yoktur. Benzer olan fikirleri, insanları, olayları vs gruplandırmak için kullanılan bir sınıflamadır. Kavram yanılgıları ise daha çok kişisel deneyimler sonucu oluşmuş, bilimsel gerçeklere ve düşüncelere aykırı, anlamlı öğrenmeyi engelleyici bilgilerdir.(4)

Kavram türleri referans alındıkları noktalara göre çeşitlilik göstermektedir.

Soyut ve Somut Kavramlar

Somut Kavram 

Tek bir nesneye işaret eden  başka bir şeye bağlı olmadan kendi başına var olan bir şeyin kavramıdır. Kitap kavramı somut bir kavramdır. Bu somut kavram tek bir nesneyi işaret ederken, başka bir şeye ihtiyaç duymadan kendi başına var olan bir kavramdır.

Soyut Kavram

Tek tek nesneleri değil, bu nesnelerin ilişkisinden ortaya çıkan genel niteliği işaret eder. Örneğin “ak”, tek tek nesnelerin belirtilmesinde kullanılması sebebiyle somut bir kavram olmasına rağmen, “aklık” nesnelerin bir niteliğinin zihinsel platformda  bir soyutlama ile belirtmesi bakımından soyuttur. Yine “insan” kavramı somutken, “insanlık” kavramı soyuttur.

(1)

Nesnel ve İlişkisel Kavramlar

Nesnel kavramlar insanların kendi çevrelerinde bulabilecekleri fiziksel varlıkları ya da nesneleri sınıflamak için kullanılan kavramlardır.

İlişkisel kavramlar ise, nesnel kavramlar arasında ki ilişkileri belirtmek üzere kullanılan ve çoğunlukla sözel bilgilerden oluşan önermelerdir.

Örneğin "su" bir nesnel kavramdır. Donma ise ilişkisel bir kavramdır.

Üst, Alt ve Bağlantılı Kavramlar

Bazı kavramlar birbiriyle bağlantılı olabilir. hatta bir kavram birden çok kavramla bağlantılı olabilir. Bir kavramın alt basamağında olan kavram ya da kavramlara "alt kavram " denilirken alt kavramları bulunan kavrama da "üst kavram" denilir. 

Örneğin gezegenleri düşündüğümüzde "gezegen" başlığı "üst kavram" olur. Venüs "alt kavram" olur. Uydusu olan uydusu olamayan gezegenler dediğimizde de "bağlantılı kavram" olur. 

Kendiliğinden ve Kendiliğinden Olmayan Kavramlar

Kendiliğinden Olan Kavramlar:Düşünme özelliklerinin doğrudan yansıtıldığı kavramdır. 

Kendiliğinden Olmayan Kavramlar: Düşünme aşamasında başkasının düşüncesine göre hareket etmek.(2)

 Örneğin küçük bir çocuğun gördüğü ve duyduğu nesneleri kendiliğinden etiketlemesi kendisine göre bir isim vermesi; Yolda gördüğü kornaya basan bir araca "düt düt" demesi kendiliğinden olan kavramlara örnektir. 

Kendiliğinden olmayan kavram ise çocuğa ilerleyen dönemlerde ebeveynleri tarafından "araba" olarak öğretilmesi.

Günlük ve Bilimsel Kavramlar

 Günlük Kavramlar : Çocukların okul dışındaki yetişkinlerle etkileşimi sonucu ortaya çıkan ve günlük yaşam bağlamında gelişen kavramlardır. 

  Bilimsel Kavramlar : Belirli bir bilim dalıyla okulda öğretilir, uygun biçimde tamamlanır, sistematik yönden aşamalı yapıdadır, mantıksal düzen içinde sunulur. (3)

KAYNAKÇA 

1- https://fdegirmencioglu.wordpress.com/tag/somut-ve-soyut-kavramlar/ 

2- http://ozerheybeli.blogspot.com.tr/2016/04/kavram-turleri.html

3- http://betulsen6.blogspot.com.tr/2016/04/kavram-turleri.html

4-https://tr.wikipedia.org/wiki/Kavram